Tiểu Vương cung thánh đường Phú Nhai

Nhà thờ Phú Nhai, tiểu Vương cung thánh đường (Basilica) là nhà thờ lớn nhất Đông nam Á,  từng trải qua 5 lần xây dựng. Lần đầu vào khoảng thế kỷ 18 và gần đây nhất là năm 1933. Nhà thờ gốc có phong cách kiến trúc Gothic đậm dấu ấn Tây Ban Nha, sau được xây lại theo phong cách kiến trúc Gothic nước Pháp. Nhà thờ có kích thước dài 80 mét, rộng 27 mét, cao 30 mét. Hai tháp chuông cao 44 mét đặt 4 quả chuông được đúc từ Pháp chuyển sang với trọng lượng là: 2.000 kg - 1.200 kg - 600 kg và 100 kg.
Mặt tiền nhà thờ từ ngoài vào, bên phải có tượng đài Thánh Đaminh (Dominico) cao 17m, riêng phần tượng cao 2,3m. Bên trái có Lăng lưu trữ hài cốt của 83 người tử đạo thuộc họ đạo xứ Phú Nhai cao 15m. Xung quanh nhà thờ có các phù điêu thể hiện 14 Đàng Thánh Giá. Khi khách tham quan đứng trên ngọn tháp cao của nhà thờ Phú Nhai sẽ được chiêm ngưỡng toàn cảnh Huyện Xuân Trường.

Vào ngày 12/8/2008 tòa thánh ký sắc lệnh phong Phú Nhai lên tiểu Vương cung thánh đường. Đây là tiểu Vương cung đầu tiên ở miền Bắc. Tại Việt Nam hiện nay có hơn 6000 nhà thờ Công giáo nhưng chỉ mới có 4 nhà thờ được nâng lên bậc tiểu Vương cung thánh đường đó là nhà thờ Đức Bà ở thành phố Hồ Chí Minh, nhà thờ La Vang tại Huế, nhà thờ Phú Nhai ở Nam Định và nhà thờ Sở Kiện ở Hà Nam.

Vương cung thánh đường – Basilica, có gốc từ tiếng Hy Lạp, nghĩa là nhà vua. Toàn thế giới có 4 đại Vương cung thánh đường và 1575 tiểu Vương cung thánh đường. 4 đại Vương cung thánh đường đều nằm ở Italia. Các đại Vương cung thánh đường có một cửa đặc biệt gọi là Cửa thánh. Cửa này luôn đóng và chỉ được mở vào năm thánh, tức là 50 năm một lần.

Các tiểu Vương cung thánh đường nằm rải rác khắp các quốc gia. Nhiều nhất là Italia với 539 ngôi. Khi một nhà thờ được nâng lên hàng tiểu Vương cung thánh đường sẽ được Toà thánh trao cho 2 biểu trưng của Giáo hoàng. Một là chuông tintinnabulum dùng để báo tin Giáo hoàng hay người thay mặt Giáo hoàng đến. Hai là cái dù bằng lụa có hai màu vàng, đỏ conopaeum dùng để che cho Giáo hoàng.

Để trở thành tiểu Vương cung thánh đường, nhà thờ đó phải là nhà thờ cổ kính được xây dựng từ lâu theo các kiến trúc cổ điển, to đẹp. Nhà thờ chỉ dành riêng cho việc thờ phượng, là nơi lưu giữ di hài các thánh nhân hay những hoạ phẩm, điêu khắc có giá trị nghệ thuật… Ngoài ra nhà thờ cũng phải có một ban lễ tân đủ sức đảm nhiệm phục vụ các lễ lớn.